Skręt żołądka u psa: Objawy, przyczyny i szybkie działanie ratujące życie

Co to jest skręt żołądka?

Skręt żołądka u psa, znany również jako rozszerzenie i skręt żołądka (ang. GDV – Gastric Dilatation and Volvulus), to poważny i potencjalnie śmiertelny stan wymagający natychmiastowej interwencji weterynaryjnej. W pierwszej fazie tego schorzenia dochodzi do nagłego rozszerzenia żołądka, spowodowanego nagromadzeniem gazów, pokarmu lub płynów. Żołądek wypełnia się powietrzem, co powoduje jego powiększenie i wywołuje ucisk na sąsiadujące narządy. Powiększenie może doprowadzić do trudności w oddychaniu, ponieważ uciskany jest również przepona, co ogranicza zdolność płuc do pełnego rozprężania się. Następnie może dojść do skrętu żołądka wokół własnej osi. W wyniku tego skrętu zamknięty zostaje przełyk, co uniemożliwia psu pozbycie się nagromadzonych gazów poprzez wymioty lub odbijanie. Żołądek przestaje funkcjonować prawidłowo, a powstały ucisk na duże naczynia krwionośne, szczególnie żyłę główną, zakłóca krążenie krwi. Ograniczenie przepływu krwi prowadzi do niedotlenienia ważnych narządów wewnętrznych, w tym serca, nerek, wątroby oraz jelit, co szybko powoduje ich uszkodzenie. Brak szybkiej reakcji na ten stan prowadzi do wstrząsu, ponieważ organizm psa nie jest w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości tlenu i składników odżywczych do tkanek. Skręt żołądka to nagły przypadek medyczny, w którym czas odgrywa kluczową rolę.

Objawy skrętu żołądka u psa

Psy, które cierpią na skręt żołądka, mogą wykazywać różne objawy, ale zazwyczaj występują one gwałtownie i intensywnie. Oto najczęstsze z nich:

• Nagły obrzęk brzucha – Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów skrętu żołądka jest gwałtowne powiększenie brzucha. Brzuch psa staje się napięty, twardy i wyraźnie obrzmiały. Można to zauważyć, patrząc na psa z boku lub dotykając jego brzucha – wówczas można wyczuć twardość i napięcie. Pies często wykazuje dyskomfort lub ból, gdy dotykasz jego brzuch, co może objawiać się wyraźnym odsuwaniem się, skomleniem lub agresywną reakcją. Ten obrzęk jest wynikiem gromadzenia się gazów i płynów w żołądku, który nie może zostać opróżniony ze względu na jego skręt.
• Nadmierne ślinienie się – Innym częstym objawem skrętu żołądka jest nadmierne ślinienie się. Pies może nagle zacząć intensywnie się ślinić, próbując odruchowo pozbyć się gazów lub płynów z żołądka, co jest niemożliwe w przypadku skrętu. To intensywne ślinienie często towarzyszy nieudanym próbom wymiotowania, co prowadzi do dalszego stresu u zwierzęcia.
• Próby wymiotowania, wymioty pianą lub odbijania – Psy z GDV często próbują wymiotować, jednak bez skutku. Pojawiają się wtedy charakterystyczne odruchy wymiotne, w trakcie których pies robi ruchy jak przy wymiotach, ale nic nie wydobywa się z jego pyska. Może to być szczególnie mylące dla właściciela, ponieważ wygląda, jakby pies próbował pozbyć się czegoś z żołądka, ale w rzeczywistości nie jest w stanie tego zrobić. Próby odbijania również kończą się niepowodzeniem, co jest kolejnym znakiem ostrzegawczym, że coś poważnego dzieje się w układzie pokarmowym psa.
• Niepokój i apatia – Początkowo pies może być niespokojny, nerwowo chodzić po domu, kręcić się w kółko, kopać, a nawet próbować znaleźć komfortową pozycję, czego jednak nie jest w stanie zrobić. Wraz z postępowaniem skrętu, po fazie wzmożonej aktywności i niepokoju, pies może zacząć wykazywać apatię – stanie się osowiały, przestanie reagować na otoczenie, a jego ruchy mogą stać się powolne i niezgrabne. Taka zmiana nastroju u psa powinna zwrócić szczególną uwagę właściciela.
• Trudności w oddychaniu – W miarę jak żołądek się powiększa, zaczyna naciskać na przeponę, co utrudnia psu prawidłowe oddychanie. Pies może mieć płytki i przyspieszony oddech. Trudności z oddychaniem mogą prowadzić do dalszych komplikacji, ponieważ organizm psa otrzymuje mniej tlenu, co może spowodować, że stan zdrowia szybko się pogorszy.
• Osłabienie i zapaść – Kiedy stan psa pogarsza się, można zauważyć wyraźne osłabienie. Pies może zacząć się chwiać, mieć problemy z utrzymaniem równowagi, a w ostateczności może dojść do zapaści. To krytyczna faza, w której pies może stracić przytomność, co jest oznaką, że stan jest już skrajnie poważny i życie psa jest zagrożone.

Objawy te mogą wystąpić bardzo szybko i narastać w ciągu zaledwie kilku godzin. Jeśli zauważysz którykolwiek z nich, niezwłocznie skontaktuj się z weterynarzem, ponieważ czas jest tutaj kluczowy.

Przyczyny skrętu żołądka

Choć skręt żołądka może wystąpić u każdego psa, niektóre rasy i czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia tego stanu. Oto najczęstsze przyczyny:

• Budowa ciała – Psy o głębokiej i wąskiej klatce piersiowej są najbardziej narażone na skręt żołądka. Taka budowa anatomiczna sprawia, że żołądek ma większą swobodę ruchu w jamie brzusznej, co zwiększa ryzyko jego obracania się. Przykłady ras szczególnie podatnych to: Owczarek niemiecki, Dog niemiecki, Bernardyn, Labrador retriever, Nowofundland, Weimaraner, Bokser. U ras z głęboką klatką piersiową żołądek jest bardziej narażony na nagromadzenie gazów, co może prowadzić do jego rozszerzenia, a następnie skrętu. Choć mniejsze rasy również mogą zachorować na GDV, to właśnie te o większych rozmiarach i specyficznej budowie ciała są bardziej zagrożone.
• Zbyt szybkie jedzenie – Psy, które jedzą zbyt szybko, często połykają duże ilości powietrza razem z pokarmem. Gazy te gromadzą się w żołądku, co może prowadzić do jego rozszerzenia. Z czasem, jeśli nie dojdzie do uwolnienia gazów przez odbijanie lub wymioty, rozszerzony żołądek może się obrócić wokół swojej osi. Właściciele psów łapczywych jedzących mogą zauważyć, że ich pupile mają tendencję do głośnych dźwięków przypominających odbijanie się powietrza po posiłkach. Aby zapobiec temu problemowi, zaleca się podawanie mniejszych porcji, stosowanie misek spowalniających jedzenie lub podawanie jedzenia w specjalnych zabawkach typu kong.
• Jedzenie dużych posiłków – Podawanie psu jednego dużego posiłku dziennie zwiększa ryzyko nagromadzenia się gazów w żołądku. Duża objętość jedzenia nie tylko prowadzi do rozciągnięcia żołądka, ale także sprzyja nagromadzeniu powietrza i gazów w wyniku procesu trawienia. Rozszerzony żołądek jest bardziej podatny na obracanie się. Dlatego zaleca się, aby psy, zwłaszcza te z grupy ryzyka, były karmione mniejszymi porcjami kilka razy dziennie.
• Aktywność fizyczna po jedzeniu – Ćwiczenia, zwłaszcza intensywne bieganie czy skakanie, zaraz po posiłku mogą zwiększać ryzyko GDV. Po jedzeniu żołądek jest wypełniony pokarmem i powietrzem, co zwiększa jego objętość. Nagłe ruchy ciała psa mogą prowadzić do przesunięcia się rozszerzonego żołądka i jego skręcenia. Właściciele powinni zadbać o to, aby pies miał co najmniej godzinę spokoju po jedzeniu, unikając gwałtownych ruchów czy intensywnej zabawy.
• Stres i niepokój – Psy podatne na stres mogą być bardziej narażone na rozwój GDV. Stres wpływa na pracę układu trawiennego, może zwiększać napięcie mięśniowe i przyczyniać się do nagromadzenia powietrza w żołądku. Niepokój może również wpływać na tempo jedzenia, co, jak wspomniano wcześniej, zwiększa ryzyko połknięcia nadmiernej ilości powietrza. Psy, które są często zestresowane (np. w wyniku zmian środowiskowych, separacji od właściciela lub innych sytuacji stresowych), mogą potrzebować szczególnej uwagi, aby zapobiec rozwojowi GDV. Uspokajające techniki, regularne ćwiczenia i stabilne środowisko mogą pomóc zmniejszyć ryzyko.

Jak zapobiegać skrętowi żołądka?

Zapobieganie skrętowi żołądka nie zawsze jest możliwe, jednak istnieje kilka kroków, które można podjąć, aby zmniejszyć ryzyko:

• Podawaj mniejsze, ale częstsze posiłki – Psy, które dostają jeden duży posiłek dziennie, są bardziej narażone na rozszerzenie żołądka, co może prowadzić do skrętu. Dlatego zaleca się, aby dzielić dzienną porcję karmy na kilka mniejszych posiłków (np. 2-3 razy dziennie). Dzięki temu żołądek nie będzie nadmiernie obciążony, a proces trawienia będzie bardziej stabilny, co zmniejsza ryzyko nadmiernego nagromadzenia gazów.
• Wolniejsze jedzenie – Szybkie jedzenie może powodować, że pies połyka powietrze wraz z pokarmem, co prowadzi do nagromadzenia gazów w żołądku. Warto stosować specjalne miski spowalniające jedzenie, które mają wypustki zmuszające psa do wolniejszego pobierania pokarmu. Można również włożyć do miski piłkę lub inne bezpieczne przedmioty, które spowolnią tempo jedzenia. Wolniejsze jedzenie nie tylko zmniejsza ryzyko skrętu żołądka, ale także pomaga w lepszym trawieniu.
• Ogranicz aktywność po jedzeniu – Aktywność fizyczna zaraz po jedzeniu, zwłaszcza intensywne bieganie, skakanie czy zabawa, może przyczyniać się do zwiększonego ryzyka skrętu żołądka. Żołądek, wypełniony pokarmem i gazami, może łatwo ulec przemieszczeniu w wyniku gwałtownych ruchów ciała. Zaleca się, aby pies odpoczywał przez co najmniej 1-2 godziny po posiłku. Spokojny spacer może być korzystny, ale intensywne ćwiczenia powinny być zarezerwowane na później.
• Unikaj nadmiernego stresu – Stres może być istotnym czynnikiem wywołującym różne problemy zdrowotne, w tym skręt żołądka. Pies żyjący w stresującym otoczeniu jest bardziej podatny na rozwój tego schorzenia. Należy unikać sytuacji, które mogą wywoływać u psa silne reakcje stresowe, takie jak hałaśliwe imprezy, nagłe zmiany w otoczeniu czy intensywne interakcje z obcymi osobami. Zadbaj o stworzenie stabilnego, spokojnego środowiska dla psa, w którym czuje się bezpieczny.
• Regularne kontrole u weterynarza – U psów ras szczególnie podatnych na skręt żołądka (np. owczarki niemieckie, dogi niemieckie, bernardyny), warto omówić z weterynarzem możliwość przeprowadzenia profilaktycznej gastropeksji. Jest to zabieg chirurgiczny polegający na przyszyciu żołądka do ściany jamy brzusznej, co zapobiega jego skręceniu w przyszłości. Gastropeksja nie eliminuje ryzyka rozszerzenia żołądka, ale znacząco redukuje ryzyko jego skrętu, który jest stanem nagłym wymagającym natychmiastowej interwencji.

Co robić w przypadku skrętu żołądka?

Jeśli podejrzewasz, że twój pies cierpi na skręt żołądka, natychmiast udaj się do najbliższego weterynarza. Jest to sytuacja nagła, która wymaga natychmiastowej interwencji. Na miejscu weterynarz oceni stan psa, prawdopodobnie przeprowadzi zdjęcie rentgenowskie, aby potwierdzić skręt żołądka, i przystąpi do natychmiastowego leczenia, które zazwyczaj obejmuje:

• Ocena kliniczna – Weterynarz przeprowadzi szybką ocenę kliniczną, aby potwierdzić diagnozę. Często stosuje się zdjęcie rentgenowskie, które pokaże charakterystyczne powiększenie i przesunięcie żołądka. W zależności od stopnia zaawansowania stanu, mogą być również wykonane badania krwi, aby ocenić stan ogólny psa oraz wpływ skrętu na funkcje narządów wewnętrznych.
• Odsysanie gazów i płynów – Pierwszym krokiem, jeszcze przed operacją, jest próba odbarczenia żołądka. Weterynarz może wprowadzić sondę żołądkową przez przełyk do żołądka, aby usunąć nagromadzone gazy i płyny. Jeśli nie jest to możliwe z powodu skrętu, można użyć igły do odessania gazów przez ścianę brzucha. To chwilowo łagodzi objawy i stabilizuje stan psa przed operacją.
• Stabilizacja stanu psa – Skręt żołądka wywołuje szereg poważnych problemów, takich jak wstrząs, zaburzenia elektrolitowe, problemy z oddychaniem i niewydolność krążeniowa. Weterynarz może podać płyny dożylne, tlen, a także środki przeciwbólowe, aby ustabilizować psa przed operacją.

Podsumowanie

Skręt żołądka to jedno z najpoważniejszych zagrożeń zdrowotnych dla psów, szczególnie tych z predyspozycjami rasowymi. Szybkie rozpoznanie objawów oraz natychmiastowa reakcja mogą uratować życie twojego pupila. Ważne jest, aby właściciele psów byli świadomi ryzyka, podejmowali działania zapobiegawcze i w razie potrzeby niezwłocznie udali się do weterynarza. Pamiętaj, że w przypadku skrętu żołądka każda minuta ma znaczenie.